Jak oznaczony jest nikiel w kosmetykach? Zwróć uwagę na skład

Nikiel w kosmetykach nie występuje na liście składników, ponieważ nie jest dodawany celowo, a pojawia się jedynie jako zanieczyszczenie. Na opakowaniach możesz znaleźć oznaczenia typu „nikiel tested” lub deklaracje o zawartości niklu poniżej określonego poziomu, ale skład INCI najczęściej nie zawiera bezpośredniej informacji o niklu.

Jak znaleźć nikiel w składzie kosmetyków?

W składzie kosmetyków nikiel najczęściej nie jest wyszczególniany jako osobny składnik, ponieważ zazwyczaj występuje jako zanieczyszczenie pochodzące z surowców lub sprzętu produkcyjnego. W INCI (International Nomenclature of Cosmetic Ingredients) nikiel nie ma własnego, dedykowanego oznaczenia czy symbolu, co oznacza, że nie odnajdziesz go pod nazwą „Nickel” lub „Ni” na liście składników kosmetyku. Możliwe jest jednak natrafienie na adnotację „may contain nickel” („może zawierać nikiel”) lub specjalną deklarację typu „Nickel Tested”, zwłaszcza na kosmetykach dedykowanych alergikom.

Aby zidentyfikować ryzyko obecności niklu, należy zwrócić uwagę na składniki mineralne i barwniki, takie jak tlenki żelaza (Iron Oxides: CI 77491, CI 77492, CI 77499), mika (Mica), chrom (Chromium Oxide Greens: CI 77288), czy inne pigmenty, które mogą być narażone na zanieczyszczenie niklem podczas produkcji. Czasami na opakowaniu można spotkać się również z testem poniklowym – deklaracją producenta, że produkt zawiera mniej niż określony poziom śladowy niklu, np. mniej niż 1 ppm (część na milion). Ta informacja nie jest obligatoryjna, a jej umieszczenie zależy wyłącznie od decyzji producenta i adresowane jest przede wszystkim do osób z alergią kontaktową na nikiel.

W kosmetykach zawierających składniki botaniczne lub organiczne ryzyko obecności niklu zwykle jest mniejsze niż w przypadku kosmetyków mineralnych lub kolorowych. Przy silnej nadwrażliwości korzystanie z produktów oznaczonych jako „hypoallergenic”, „dla alergików” lub „Nickel Tested” może być rozsądne, choć warto każdorazowo zapoznać się ze szczegółami deklaracji producenta. Praktyka czytania pełnego składu INCI i analizowania możliwych źródeł zanieczyszczeń pozwala skutecznie ograniczać ryzyko kontaktu z niklem.

Jakie nazwy lub symbole mogą oznaczać obecność niklu w kosmetykach?

Obecność niklu w składzie kosmetyków zazwyczaj nie jest oznaczana bezpośrednio nazwą „nikiel” ani jednoznacznym symbolem, ponieważ nikiel trafia do produktu jako zanieczyszczenie pochodzące z surowców, a nie jako zamierzony składnik. Na etykietach nie spotkasz więc zapisu typu „Nickel” albo dedykowanego piktogramu wskazującego na obecność tego pierwiastka. Część producentów wprowadza jednak dodatkowe oznaczenia, aby poinformować konsumentów o możliwości wykrycia śladowych ilości niklu – najczęściej są to hasła typu „nikiel tested”, „tested for nickel”, „nickel-free” lub dopisek w języku polskim: „może zawierać śladowe ilości niklu”.

Na opakowaniach można spotkać także deklaracje takie jak „<1 ppm nickel” lub podobne oznaczenia ilościowe, gdzie ppm oznacza „części na milion” (parts per million) i wskazuje poziom stężenia niklu wykrytego w danym kosmetyku podczas badań laboratoryjnych. Dodatkowo, niektóre marki oznaczają swoje produkty specjalnymi certyfikatami lub znakami jakości sugerującymi przebadanie pod kątem alergenów, w tym metali ciężkich takich jak nikiel.

Chociaż w oficjalnym składzie INCI (International Nomenclature of Cosmetic Ingredients) nie znajdziesz niklu wpisanego jako składnik, pewne surowce takie jak barwniki mineralne czy pigmenty (np. „CI 77491”, „CI 77492”, „CI 77499” oznaczające tlenki żelaza) mogą być potencjalnym źródłem śladowych ilości metalu, ponieważ nie zawsze są całkowicie wolne od zanieczyszczeń. Identyfikacja takich źródeł opiera się na analizie typu użytych pigmentów czy minerałów, dlatego osoby z alergią na nikiel powinny być szczególnie uważne przy wyborze kosmetyków.

Czy producent ma obowiązek informować o obecności niklu w kosmetyku?

Producent kosmetyków nie musi informować o obecności niklu, jeśli pierwiastek ten pojawia się w produkcie wyłącznie jako śladowa zanieczyszczenie, a nie jako celowy składnik receptury. Przepisy (rozporządzenie 1223/2009/WE) wskazują, że w składzie INCI umieszcza się jedynie składniki celowo dodane do kosmetyku, pomijając niezamierzone zanieczyszczenia, do których zalicza się nikiel.

Wyjątkiem będzie sytuacja, w której producent celowo wprowadzi do formuły związek zawierający nikiel – wtedy taka substancja musi być ujęta na liście składników. Zazwyczaj jednak nikiel trafia do kosmetyków jedynie w formie zanieczyszczeń pochodzących z surowców mineralnych, pigmentów lub opakowań, co zwalnia producenta z konieczności uwzględniania go w składzie.

W sprzedaży dostępne są kosmetyki opisane jako „nie zawiera niklu” lub „nikiel tested”, jednak są to dobrowolne deklaracje producentów, często poparte dodatkowymi badaniami. Ponieważ brak jest prawnego wymogu oznaczania obecności niklu, osoby uczulone powinny zachować szczególną ostrożność przy wyborze produktów, gdyż informacja o obecności tego pierwiastka zwykle nie pojawia się ani w składzie INCI, ani bezpośrednio na opakowaniu.

Dlaczego nikiel jest problematyczny w kosmetykach dla alergików?

Nikiel jest jednym z najczęściej uczulających metali i znajduje się w czołówce alergenów kontaktowych w krajach rozwiniętych. W badaniu European Dermato-Epidemiology Network oszacowano, że alergia na nikiel dotyczy nawet 10-20% całej populacji, przy czym wśród kobiet odsetek ten jest jeszcze wyższy. Skutkuje to szczególnym ryzykiem powikłań po zastosowaniu kosmetyków zawierających śladowe ilości tego pierwiastka.

Nikiel pojawia się w kosmetykach nie jako celowo dodany składnik, lecz jako zanieczyszczenie technologiczne – najczęściej pochodzi z surowców mineralnych lub maszyn wykorzystywanych w produkcji. Nawet niewielkie ilości, przekraczające 1 ppm (cząstka na milion), mogą u osób uczulonych wywołać poważne reakcje alergiczne: zaczerwienienie, świąd czy nawet nasilone stany zapalne skóry. Szczególnie niebezpieczne są produkty pozostające na skórze przez dłuższy czas, na przykład kremy lub kosmetyki kolorowe.

Reakcje alergiczne mogą rozwijać się nawet wtedy, gdy nie ma bezpośredniego kontaktu z metalem, ponieważ nikiel przenika przez skórę nawet w niewidocznych ilościach. Co więcej, produkty opisane jako „hypoalergiczne” czy „dla skóry wrażliwej” również mogą zawierać nikiel, jeśli stanowi on jedynie zanieczyszczenie – nie istnieje wymóg deklarowania jego obecności, jeśli nie jest aktywnym składnikiem. To sprawia, że osoby z alergią na nikiel muszą nie tylko uważnie sprawdzać skład INCI, ale także szukać informacji o ewentualnych zanieczyszczeniach.

Jak wybrać kosmetyki bez niklu?

Aby wybrać kosmetyki bez niklu, należy dokładnie przeanalizować skład INCI, zwracając uwagę, czy nie pojawiają się tam oznaczenia takie jak „Nickel”, „Nickel Sulphate” czy „Nickel Chloride”. Nikiel bardzo rzadko bywa dodawany do kosmetyków celowo – częściej występuje jako zanieczyszczenie surowców, zwłaszcza pigmentów i minerałów.

Bezpieczniejsze są produkty opatrzone deklaracją „Nickel tested” lub „Tested < 1 ppm Nickel”, co oznacza laboratoryjne badania zawartości niklu, z wynikiem często poniżej 1 ppm (cząstka na milion), co według rekomendacji dermatologicznych minimalizuje ryzyko reakcji alergicznej. Na opakowaniach niektórych dermokosmetyków można też znaleźć informacje typu „do skóry wrażliwej na nikiel”, jednak należy te deklaracje traktować wyłącznie jako dodatkową wskazówkę, a nie gwarancję braku niklu.

Dostępne oznaczenia i deklaracje w różnych produktach można łatwo porównać:

Z tabeli wynika, że najbardziej wiarygodne są kosmetyki z deklaracją „Nickel tested” lub wartością poniżej 1 ppm. Samo określenie „hypoallergenic” nie daje gwarancji braku nawet śladowych ilości niklu – dlatego osoby z silną alergią powinny wybierać produkty z konkretnej, potwierdzonej deklaracji.